HIV i AIDS to terminy, które od dekad budzą wiele emocji i pytań. Choć współczesna medycyna uczyniła ogromne postępy w diagnostyce i leczeniu HIV, temat ten wciąż wymaga większej świadomości społecznej. HIV, czyli wirus nabytego niedoboru odporności, atakuje układ immunologiczny, prowadząc do poważnych problemów zdrowotnych, jeśli nie zostanie odpowiednio leczony. AIDS, jako zaawansowane stadium zakażenia, pozostaje jednym z największych wyzwań zdrowotnych na świecie, dotykając zarówno dorosłych, jak i dzieci.

HIV (Human Immunodeficiency Virus) to wirus, który atakuje układ odpornościowy człowieka, stopniowo osłabiając zdolność organizmu do obrony przed infekcjami i nowotworami. Jeśli zakażenie HIV nie jest leczone, może prowadzić do rozwinięcia się AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome), czyli zespołu nabytego niedoboru odporności.

Wirus HIV przenosi się głównie poprzez kontakty seksualne, ekspozycję na zakażoną krew, oraz od zakażonej matki na dziecko podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią.

ZAKAŻENIA HIV/AIDS U DZIECI

Najczęstszą drogą zakażenia dzieci wirusem HIV jest zakażenie wertykalne, czyli transmisja wirusa z matki na dziecko. Bez odpowiedniej interwencji ryzyko przeniesienia wirusa wynosi około 15–45%. Jednak dzięki odpowiednim strategiom prewencyjnym, takim jak terapia antyretrowirusowa (ART) dla kobiet w ciąży, możliwe jest zmniejszenie tego ryzyka do mniej niż 2%.

Według danych WHO i UNICEF, w 2022 roku na świecie żyło około 1,7 miliona dzieci poniżej 15. roku życia z HIV. Choć liczba nowych zakażeń w tej grupie wiekowej systematycznie spada dzięki programom prewencyjnym, nadal wiele dzieci na świecie nie ma dostępu do diagnostyki i leczenia.

Symptomy zakażenia HPV różnią się w zależności od typu wirusa. Zwykle infekcja jest bezobjawowa, a organizm sam usuwa wirusa. Niemniej jednak, niektóre osoby mogą zauważyć zmiany skórne, takie jak brodawki narządów płciowych (kłykciny kończyste). Niestety, wirus może również prowadzić do rozwoju zmian przedrakowych, które również często przebiegają bezobjawowo, dlatego regularne badania ginekologiczne są kluczowe w celu wczesnego wykrycia problemu.

OBJAWY I DIAGNOSTYKA HIV U DZIECI

Zakażenie HIV u dzieci może przebiegać inaczej niż u dorosłych. W początkowym stadium często pojawiają się nawracające infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze, zahamowanie wzrostu i rozwoju, przewlekła biegunka oraz powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony.

W miarę postępu zakażenia, układ odpornościowy dziecka jest coraz bardziej osłabiony, co prowadzi do rozwoju ciężkich infekcji oportunistycznych. Infekcje oportunistyczne to zakażenia, które występują częściej i są cięższe u osób z osłabionym układem odpornościowym, takich jak osoby zakażone wirusem HIV. Są to infekcje wywołane przez drobnoustroje, które u zdrowych, immunokompetentnych osób nie powodują choroby.

W przypadku noworodków i niemowląt diagnostyka HIV jest bardziej skomplikowana niż u dorosłych. U dzieci poniżej 18. miesiąca życia stosuje się testy PCR, które wykrywają materiał genetyczny wirusa, ponieważ obecność przeciwciał anty-HIV może być wynikiem ich przejścia z organizmu matki.

Podstawą leczenia dzieci zakażonych HIV jest terapia antyretrowirusowa, która polega na stosowaniu kombinacji leków hamujących replikację wirusa. Dzięki tej terapii możliwe jest zahamowanie postępu choroby, poprawa jakości życia i zmniejszenie ryzyka przeniesienia wirusa na innych.

Terapia dzieci wymaga dostosowania dawek leków do masy ciała oraz rozwoju dziecka. Ważne jest również uwzględnienie potencjalnych skutków ubocznych leków, które mogą różnić się od tych obserwowanych u dorosłych. Z tego powodu dzieci zakażone HIV powinny być leczone przez doświadczonych specjalistów, którzy monitorują nie tylko skuteczność leczenia, ale także rozwój dziecka i jego jakość życia.

OPIEKA NAD DZIEĆMI Z HIV/AIDS W POLSCE

W Polsce dzieci z HIV/AIDS są leczone w wyspecjalizowanych ośrodkach medycznych, które zajmują się kompleksową opieką nad osobami żyjącymi z wirusem HIV. Te placówki oferują diagnostykę, leczenie, a także wsparcie psychologiczne i socjalne dla dzieci oraz ich rodzin.

Opieka nad dziećmi zakażonymi wirusem HIV jest wielowymiarowa i wymaga współpracy specjalistów z różnych dziedzin, ponieważ obejmuje zarówno aspekty medyczne, jak i emocjonalne, społeczne oraz rozwojowe.

·       TERAPIA ANTYRETROWIRUSOWA (ARV):

Terapia ARV jest podstawą leczenia HIV. Dzięki niej wirus jest kontrolowany, co zmniejsza ryzyko rozwoju AIDS oraz znacząco poprawia jakość i długość życia dzieci.

Terapia ARV hamuje namnażanie wirusa w organizmie, zmniejszając jego ilość we krwi (tzw. wiremia). Cel leczenia to osiągnięcie niewykrywalnego poziomu wirusa, co oznacza, że nie ma on znaczącego wpływu na układ odpornościowy.

Monitorowanie terapii ARV u dzieci polega na poddawaniu ich badaniom  wirusologicznym (określające poziom wirusa we krwi),  immunologicznym ( oceniające funkcjonowanie układu odpornościowego) i biochemicznym i morfologicznym (monitorujące funkcje narządów, które mogą być obciążone terapią).

Leki muszą być dostosowane do wieku, masy ciała i etapu rozwoju dziecka. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ dzieci różnią się pod względem metabolizmu od dorosłych. Regularne przyjmowanie leków (tzw. adherencja) jest kluczowe dla skuteczności leczenia. Z tego powodu edukacja opiekunów dziecka na temat terapii odgrywa ważną rolę.

·       WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE:

Zakażenie HIV niesie ze sobą nie tylko wyzwania zdrowotne, ale również emocjonalne i społeczne. Dzieci żyjące z HIV często mierzą się z stygmatyzacją i wykluczeniem społecznym, trudnościami w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami i problemami emocjonalnymi, takimi jak lęk czy depresja.

Dlatego kluczowe jest zapewnienie wsparcia psychologicznego zarówno dzieciom, jak i ich rodzinom. Grupy wsparcia, indywidualne terapie i programy integracyjne mogą pomóc dzieciom radzić sobie z wyzwaniami związanymi z życiem z HIV.

·       OPIEKA PEDIATRYCZNA:

Dzieci zakażone HIV wymagają indywidualnego podejścia, ponieważ ich organizmy rozwijają się i zmieniają, co ma wpływ na sposób leczenia.

Wirus HIV może wpływać na rozwój fizyczny i umysłowy dziecka, dlatego konieczna jest regularna ocena wzrostu, masy ciała oraz postępów w nauce. Ponadto zakażenie HIV zwiększa podatność na różne infekcje i choroby (np. zapalenie płuc, gruźlica), dlatego dzieci muszą być pod stałym nadzorem pediatrycznym.

Leki antyretrowirusowe są często modyfikowane w zależności od wieku, wagi i stadium dojrzewania dziecka. Młodsze dzieci mogą potrzebować płynnych form leków, a starsze – tabletek.

Dzieci z HIV mogą być objęte opieką specjalistów z różnych dziedzin, takich jak neurologia (ze względu na możliwość powikłań neurologicznych), okulistyka (związane z ryzykiem infekcji oczu) czy stomatologia (zapobieganie zakażeniom jamy ustnej).

PROFILAKTYKA HIV U DZIECI I MŁODZIEŻY

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniom HIV u dzieci jest odpowiednia opieka nad kobietami w ciąży zakażonymi HIV. Kluczowe elementy prewencji to regularne badania na HIV w czasie ciąży, wdrożenie terapii antyretrowirusowej u ciężarnych zakażonych HIV, zaplanowanie porodu (w niektórych przypadkach cesarskie cięcie może zmniejszyć ryzyko transmisji), unikanie karmienia piersią, jeśli dostępne są bezpieczne alternatywy.

W przypadku starszych dzieci i młodzieży kluczowe jest prowadzenie działań edukacyjnych. Powinny one obejmować informacje o drogach transmisji HIV, promowanie bezpiecznych zachowań seksualnych i zwiększanie świadomości na temat testowania i leczenia.

W Polsce dostępne są dwie szczepionki przeciwko HPV, które są częścią powszechnego programu szczepień:

• Cervarix (2vHPV) – szczepionka dwuwalentna, skierowana przeciwko HPV-16 i HPV-18. Chroni przed zmianami przednowotworowymi narządów płciowych i odbytu oraz rakiem szyjki macicy i rakiem odbytu związanymi z określonymi onkogennymi typami HPV. W szczepionce zastosowano adiuwant AS04, a jest ona przeznaczona do stosowania od 9 roku życia.
• Gardasil 9 (9vHPV) – szczepionka dziewięciowalentna, skierowana przeciwko typom HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58. Chroni przed zmianami przednowotworowymi oraz rakiem szyjki macicy, sromu, pochwy, odbytu, a także brodawkami narządów płciowych związanymi z określonymi typami HPV. Jako adiuwant użyto hydroksyfosforosiarczan glinu. Szczepionka jest zarejestrowana dla osób powyżej 9 roku życia.

Obydwie szczepionki są skuteczne w zapobieganiu nowotworom szyjki macicy, a brak jest dowodów klinicznych na wyższość jednej nad drugą w kontekście kluczowych wyników klinicznych.

ŚWIATOWY DZIEŃ AIDS

Światowy Dzień AIDS, obchodzony corocznie 1 grudnia, to wyjątkowa okazja, by zwrócić uwagę na globalny problem związany z epidemią HIV/AIDS. Dzień ten przypomina o potrzebie solidarności z osobami żyjącymi z wirusem HIV, a także o konieczności edukacji, profilaktyki i wsparcia dla tych, którzy są szczególnie narażeni na zakażenie

Chociaż w ostatnich dekadach osiągnięto ogromne postępy w walce z HIV/AIDS, wiele wyzwań wciąż pozostaje. Szczególnie ważne jest zwiększenie dostępu do diagnostyki i leczenia w krajach o ograniczonych zasobach oraz kontynuowanie działań edukacyjnych na całym świecie.

Światowy Dzień AIDS to przypomnienie, że każdy z nas ma rolę do odegrania w budowaniu świata wolnego od stygmatyzacji i nierówności związanych z HIV. Wspólnie możemy stworzyć przyszłość, w której każde dziecko – bez względu na miejsce urodzenia czy status zdrowotny – będzie miało szansę na zdrowe i szczęśliwe życie.

Powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie stanowi profesjonalnej porady. Zawarte w nim wskazówki mają na celu pogłębianie wiedzy i świadomości czytelnika, jednak każdorazowe wdrożenie opisanych rozwiązań lub metod powinno być poprzedzone konsultacją ze specjalistą w danej dziedzinie. Tylko indywidualne podejście oraz opinia eksperta zapewnią bezpieczeństwo i adekwatność stosowania się do przedstawionych w artykule zaleceń.