UKĄSZENIA OWADÓW: JAK ZAPOBIEGAĆ, JAK JE ROZPOZNAĆ I JAK SOBIE Z NIMI RADZIĆ?
przez
Ukąszenia owadów są powszechnym problemem, zwłaszcza w okresie letnim, kiedy spędzamy więcej czasu na świeżym powietrzu. W większości przypadków ukąszenia są niegroźne i powodują jedynie niewielki dyskomfort. Jednak w niektórych sytuacjach mogą prowadzić do poważniejszych reakcji. Dowiedz się, jak rozpoznać ukąszenia różnych owadów oraz jak sobie z nimi radzić.
KOMARY
W Polsce można spotkać około 50 gatunków i odmian komarów. Najczęściej występujące to komar widliszek, komar brzęczący oraz komar leśny, zwany również doskwierzem.
Nasze warunki klimatyczne nie sprzyjają rozwojowi wielu gatunków komarów. W Polsce nie występują groźne gatunki przenoszące takie choroby jak malaria, żółta gorączka czy wirus Zika. Dlatego ryzyko zarażenia się jedną z egzotycznych chorób po ukąszeniu komara jest bardzo niskie.
UGRYZIENIA KOMARÓW:
- Objawy: Swędzące, czerwone bąble na skórze, które mogą pojawić się kilka minut po ukąszeniu.
- Leczenie: Użycie kremów antyhistaminowych lub zimnych okładów może złagodzić swędzenie. Ważne jest, aby unikać drapania, co może prowadzić do infekcji.
PSZCZOŁY I OSY
W Polsce można spotkać kilka gatunków pszczół i os, które są zdolne do żądlenia.
Wśród pszczół najczęściej spotykane gatunki to pszczoła miodna (żądli zazwyczaj w obronie gniazda, po użądleniu pszczoła traci żądło i umiera), trzmiele (mogą żądlić wielokrotnie, ponieważ nie tracą żądła) i pszczoły samotnice (są one mniej agresywne niż pszczoły miodne i żądlą rzadko, zazwyczaj w samoobronie).
Jeżeli zaś chodzi o osy – tu najczęściej mamy do czynienia z ukąszeniami osy pospolitej i osy niemieckiej (mogą żądlić wielokrotnie i są często agresywne). Nieco rzadziej żądlą osy kopiące.
Największymi przedstawicielami os w Polsce są szerszenie. Ukąszenie szerszenia jest szczególnie groźne z kilku powodów:
- Toksyczny skład jadu: Jad szerszenia zawiera wiele substancji chemicznych, które są bardziej toksyczne niż jad innych owadów. Zawiera m.in. acetylocholinę, histaminę, fosfolipazę, hyaluronidazę oraz różne peptydy i białka. Te substancje mogą powodować silniejszy ból, większy obrzęk i intensywniejsze reakcje miejscowe. Ponadto enzymy zawarte w jadzie mogą uszkadzać tkanki, co prowadzi do większego stanu zapalnego i bólu.
- Ilość wstrzykiwanego jadu: Szerszenie są większe od pszczół i os, co oznacza, że mogą wstrzyknąć większą ilość jadu przy jednym ukąszeniu. Większa dawka jadu może wywołać silniejszą reakcję organizmu.
- Wielokrotne żądlenie: Szerszenie mogą żądlić wielokrotnie, ponieważ ich żądło nie pozostaje w skórze ofiary. To zwiększa ryzyko wstrzyknięcia większej ilości jadu przy ataku.
- Reakcje alergiczne: U osób uczulonych na jad owadów, ukąszenie szerszenia może wywołać ciężką reakcję alergiczną, zwaną anafilaksją. Objawy anafilaksji mogą obejmować obrzęk dróg oddechowych, duszności, spadek ciśnienia krwi, szybkie tętno, a nawet utratę przytomności. Anafilaksja jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.
- Lokalizacja użądlenia: Ukąszenie w okolicach twarzy, szyi, ust czy gardła jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ obrzęk w tych miejscach może prowadzić do trudności w oddychaniu. Obrzęk w okolicy szyi może również uciskać na drogi oddechowe.
UŻĄDLENIA PSZCZÓŁ I OS:
- Objawy: Natychmiastowy ból, obrzęk i zaczerwienienie wokół miejsca użądlenia. U osób uczulonych mogą wystąpić poważne reakcje alergiczne.
- Leczenie: Usunięcie żądła (w przypadku pszczół) za pomocą tępego przedmiotu, zastosowanie lodu na obrzęk oraz ewentualne przyjęcie leków przeciwhistaminowych. W przypadku reakcji alergicznych konieczna jest szybka pomoc medyczna.
KLESZCZE
W Polsce najczęściej spotykane kleszcze to kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy. Oba te gatunki są istotne z punktu widzenia zdrowia publicznego ze względu na ich zdolność do przenoszenia różnych chorób:
- Borelioza (Choroba z Lyme), czyli zakażenie bakterią borrelia burgdorferi: Objawy choroby mogą obejmować rumień wędrujący (charakterystyczna czerwona wysypka), gorączkę, bóle mięśni i stawów, a w zaawansowanych stadiach problemy neurologiczne i kardiologiczne.
- Kleszczowe zapalenie mózgu, czyli zakażenie wirusem KZM:
Wirus kleszczowego zapalenia mózgu może prowadzić do poważnych zapaleń mózgu i opon mózgowych. Objawy mogą obejmować gorączkę, bóle głowy, nudności, wymioty, a w ciężkich przypadkach zaburzenia neurologiczne. - Anaplazmoza, czyli zakażenie bakterią Anaplasma phagocytophilum:
Choroba ta objawia się gorączką, bólami głowy, bólem mięśni, a w cięższych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. - Babeszjoza, czyli zakażenie pierwotniakiem Babesia:
Pierwotniaki z rodzaju Babesia atakują czerwone krwinki, powodując babeszjozę. Objawy mogą obejmować gorączkę, dreszcze, bóle mięśni i zmęczenie. U osób z osłabionym układem odpornościowym choroba może być szczególnie niebezpieczna. - Inne choroby:
Kleszcze mogą przenosić wiele innych chorób, w tym tularemię i gorączkę plamistą Gór Skalistych, które również mogą mieć poważne skutki zdrowotne.
UGRYZIENIA KLESZCZY:
- Objawy: Czerwone plamy wokół miejsca ugryzienia, a w przypadku zakażenia bakteriami, takimi jak Borrelia, charakterystyczny rumień wędrujący.
- Leczenie: Usunięcie kleszcza przy pomocy pęsety, dokładne umycie miejsca ugryzienia oraz obserwacja, czy nie pojawiają się objawy boreliozy. W razie potrzeby skonsultować się z lekarzem.
MRÓWKI
W Polsce występuje kilka gatunków mrówek, które mogą gryźć lub żądlić ludzi, powodując ból i podrażnienia:
- Mrówka faraona:
Małe, żółtawo-brązowe mrówki, które często zasiedlają budynki mieszkalne. Ich ugryzienia są zazwyczaj niebolesne, ale mogą być irytujące, szczególnie w przypadku dużych infestacji. - Mrówka hurtnica:
Jedna z najczęściej spotykanych mrówek w Polsce, znana również jako czarna mrówka ogrodowa. Ich ugryzienia mogą powodować lekki ból i swędzenie, ale rzadko prowadzą do poważnych reakcji. - Mrówka rudnica:
Duże, czerwono-czarne mrówki, które budują charakterystyczne kopce w lasach. Potrafią zarówno gryźć, jak i żądlić, wstrzykując kwas mrówkowy, co może powodować pieczenie i ból.
- Mrówka drzewna:
Duże mrówki, podobne do rudnicy, występujące głównie na terenach leśnych. Podobnie jak rudnica, mogą zarówno gryźć, jak i żądlić, powodując ból i pieczenie. - Mrówka leśna:
Duże mrówki budujące kopce, występujący w lasach. Ich ugryzienia i żądlenie są podobne do rudnicy i drzewnej, mogą powodować ból i podrażnienia skóry.
UGRYZIENIA MRÓWEK:
- Objawy: Bolesne, swędzące bąble, które mogą przekształcić się w ropne pęcherzyki.
- Leczenie: Mycie miejsca ukąszenia mydłem i wodą, a następnie stosowanie kremów łagodzących swędzenie.
PROFILAKTYKA, CZYLI 6 SPOSOBÓW NA OCHRONĘ PRZED OWADAMI!
Istnieje wiele skutecznych sposobów, aby zminimalizować ryzyko ukąszeń i użądleń, a tym samym cieszyć się bezpiecznym i komfortowym pobytem na zewnątrz. Oto sześć sprawdzonych metod ochrony przed owadami, które warto wziąć pod uwagę.
JAKI PREPARAT ODSTRASZAJĄCY OWADY WYBRAĆ?
Główny Inspektorat Sanitarny wśród zalecanych środków owadobójczych i odstraszających wymienia kilka rodzajów środków:
- Do stosowania bezpośrednio na ubranie lub skórę:
Repelenty w postaci sprayu, płynu, mleczka, kremu, żelu lub chusteczek. - Przeznaczone do pomieszczeń:
Elektrofumigatory, czyli urządzenia, które umieszcza się je w gniazdku elektrycznym i podłącza się do nich zbiorniczki z płynem lub płytki nasączone środkiem komarobójczym. - Do użytku na zewnątrz:
Spirale i pałeczki nasączone środkiem komarobójczym, który żarząc się działa odstraszająco oraz środki w postaci płynu do oprysków lub zamgławiania. - Do stosowania w pomieszczeniach, na zewnątrz i w niewielkich pomieszczeniach gospodarskich:
lampy owadobójcze, działające na zasadzie promieniowania UV oraz specjalnej siatki rażącej na insekty. Ich zastosowanie jest nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt.
UWAGA!
Produkty biobójcze na komary używane w nieprawidłowy sposób, albo kupowane u nierzetelnych sprzedawców mogą nie tylko zadziałać nieprawidłowo, ale także spowodować zagrożenie dla zdrowia, dlatego:
• Kupując takie produkty, zwracaj uwagę czy produkt jest przebadany, bezpieczny i skuteczny. Brak pozwolenia na obrót tym środkiem oznacza potencjalne niebezpieczeństwo stosowania. Chcesz się upewnić, czy produkt jest dopuszczony? Sprawdź etykietę produktu lub poszukaj informacji w urzędowym wykazie>>>
• Czytaj etykietę! Na niej znajdziesz instrukcję stosowania, środki ostrożności, czas skutecznego działania i datę ważności. Nie pryskaj więcej, niż zaleca producent i sprawdź czy któryś ze składników Cię nie uczula.
UKĄSZENIA, UŻĄDLENIA, UGRYZIENIA – KIEDY DO LEKARZA?
Choć większość ukąszeń owadów jest nieszkodliwa, należy skonsultować się z lekarzem w przypadku:
- Obserwowania silnych reakcji alergicznych, takich jak obrzęk twarzy, trudności w oddychaniu lub szybkie bicie serca.
- Pojawienia się objawów infekcji, takich jak ropienie, silny ból, zaczerwienienie i gorączka.
- Obserwowania objawów chorób przenoszonych przez owady, takich jak borelioza czy malaria.
Ukąszenia owadów mogą być nieprzyjemne, ale większość z nich można skutecznie leczyć domowymi sposobami. Kluczowe jest jednak zapobieganie ukąszeniom poprzez stosowanie odpowiednich środków ochronnych. W razie poważniejszych objawów, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Dzięki odpowiednim środkom ostrożności można cieszyć się czasem spędzonym na świeżym powietrzu bez obaw o ukąszenia owadów.
Powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie stanowi profesjonalnej porady. Zawarte w nim wskazówki mają na celu pogłębianie wiedzy i świadomości czytelnika, jednak każdorazowe wdrożenie opisanych rozwiązań lub metod powinno być poprzedzone konsultacją ze specjalistą w danej dziedzinie. Tylko indywidualne podejście oraz opinia eksperta zapewnią bezpieczeństwo i adekwatność stosowania się do przedstawionych w artykule zaleceń.